1.Քանի՞ հիմք կա հետեւյալ շարքերում՝
ա) CaO, HCl, NaOH, P2O5, KOH, Ca(OH)2, H2SO4, Mg(OH)2, Fe(OH)2, CO2, HF. — 5
բ) H2SO4, HNO3, Cu(OH)2, NO2, Al2O3, Ni(OH)2, Fe2O3 — 2
2.Պատրաստվել բանավոր քննարկման.
Դասարանական 1
Պատասխանել հարցերին
1. Հողի ու ջրի, թռչունների ու ձկների, վայրի գազանների պահպանման համար ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվում։
- Որո՞նք են թթվային անձրեւների առաջացման պատճառները, եւ ի՞նչ հե տեւանքներ կարող են դրանք ունենալ։
Թթվային անձրեւի պատճառները
Մթնոլորտում արդյունաբերական արտանետումների (քլորաջրածին, ծծմբի ու ազոտի երկօքսիդներ) և խոնավության փոխազդեցության հետևանքով հաճախ առաջանում են թթվային (թթու պարունակող) տեղումներ (անձրև, ձյուն): Թթվային անձրևները թթվեցնում են ջրային ավազանները և հողերը, որի հետևանքով ոչնչանում են ջրային օրգանիզմները, վնասվում կամ չորանում են բույսերն ու ծառատեսակները: Թթվային անձրևների ազդեցությամբ ստորերկրյա ջրերում մեծանում է մետաղների, օրինակ՝ կապարի, պղնձի, ցինկի, կադմիումի, ալյումինի պարունակությունը, որոնք արմատների միջոցով ներծծվում ու վնասում են բույսերը:Թթվային անձրևներից խուսափելու ամենահուսալի միջոցը մթնոլորտը չաղտոտելն է, քանի որ մթնոլորտ արտանետված նյութը նորից որսալ անհնարին է: Դրա համար պետք է արտանետվող գազերն առավելագույնս զտվեն, ավտոմեքենաների համար ստեղծվեն վառելիքի այնպիսի տեսակներ, որոնք վնասակար նյութեր չեն պարունակում:
Թթվային անձրեւի ազդեցությունը վայրի բնության վրա
Թթվային անձրեւի հետեւանքները կարող են տարբեր լինել, կախված այն բանից, թե որտեղ է ընկնում եւ ինչն է տեղական ռոքն ու հողը: Ալկալային հողը կարող է օգնել բուֆերային թթվային անձրեւի ազդեցությանը եւ նվազեցնել ազդեցությունը տեղական լճերի վրա:
Սակայն, երբ թթվային անձրեւը ընկնում է որոշ հողերի վրա, թթուները կարող են ջնջել կարեւոր մանրէներ եւ միջատներ, որոնք ապրում են հողում եւ տերեւի ծամում: Երբ անձրեւի եւ ձյան թթուները գետերն ու լճերը մտնում են, այն կարող է սպանել ձկներին եւ նրանց ձվերը. Շատ ձկան ձվերը չեն կարող գոյատեւել 5-ից ցածր ջերմաստիճանի պայմաններում:
Սա որոշ ձկների անհետացման պատճառ է հանդիսացել արեւելյան ԱՄՆ-ի հոսանքներից խառնաշփոթի իշխանության, որտեղ թթվային անձրեւը ավելի տարածված է, քան արեւմտյան երկրներում:
Խեցգետինները, կաղամբները, ամֆիբիաները եւ այլ ջրային կենդանիները նույնպես սպանվում են թթվային անձրեւով:
Թթվային անձրեւի ազդեցությունը անտառների վրա
Ծառերը թթվային անձրեւի առավել տեսանելի զոհերից են: Երբ թթվային անձրեւը կամ ձյունը ընկնում է անտառային հատակների վրա, այն հողում հայտնվում է արժեքավոր սննդանյութեր, որոնք թողնում են ալյումինից եւ այլ տարրերից, որոնք կարող են թունավոր լինել բույսերի կյանքի համար: Այսպիսով, ծառերը դանդաղ են սնվում սննդամթերքի պակասից եւ հողային տոքսիններից, ի վերջո, ամբողջ անտառը կարող է սպանվել թթվային անձրեւով:
Ծառերը հատկապես խոցելի են բարձր բարձրության վրա, քանի որ նրանք ստանում են ավելի շատ անձրեւ եւ ձյուն, եւ հաճախ շրջապատված են թթվային մառախուղով եւ ամպերով: Թթվային անձրեւի եւ ձյան հետեւանքները լայնորեն երեւում են Appalachian լեռներում, ներառյալ Մեծ ծխացող լեռները, Adirondack լեռները եւ Նյու Յորքի Catskills- ը: Եվրոպայում շատ անտառներ, ներառյալ Գերմանիայի հայտնի Սեւ անտառները եւ Սկանդինավյան երկայնքով բարձրության բարձրության անտառները նույնպես վտանգված են թթվային անձրեւի եւ ձյան պատճառով:
Թթվային անձրեւի ազդեցությունը մարդու առողջության վրա
Քաղցկեղի թթվայնությունը չափազանց փոքր է, որպեսզի լուրջ ազդեցություն ունենա մարդու առողջության վրա, եւ գյուղատնտեսական հողերը այժմ փոփոխվում են կրաքարի եւ այլ պարարտանյութերի համար `բորբոքելու թթվային անձրեւի ազդեցությունը:
Այնուամենայնիվ, անձրեւի եւ ձյան թթուները բավականաչափ ուժեղ են `քայքայելու ռոքի բազմադարյա շենքերը, հուշարձանները եւ մարմարից, կրաքարից կամ այլ ժայռերից պատրաստված արձանները, որոնք դանդաղորեն կթուլանան թթվային անձրեւի հետեւանքների պատճառով:
- Ինչո՞ւ չի կարելի այրել կենցաղային աղբը։
Կենցաղային աղբը չի կարելի այրել, որովհետև նրա գոլորշին բարձրանում է և խանգարում է օզոնային շերտին, որը մարդուհամար շատ օգտակար է, որովհետև օզոնային շերտը խանգարում է ուլտրամանուշակագույն հոսանքներին ներխուժել երկրի մթնոլորտ:
Արսենյան Գուրգեն 