Պատմություն

1.դուրս գրել տեղանունները, վայրերի քարտեզագրում

• Գտնել դրանց իրական , առասպելական լինելը

• Բերդ-Կապույտ — գտնվում էր Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Երասխաձոր (Արշարունիք) գավառում: Եղել է Հայոց Արշակունիների ռազմական կարևոր հենակետ։
• Տեղտիս — Դեղձիս կամ Դեղձենց քաղաք Վանի նահանգում, Գավաշի գավառում
• Նորագեղա դաշտ — առասպելական վայր
• Մուշ — քաղաք Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի նահանգի Մշո գավառում։
• Արզրում — Քաղաք Մեծ Հայքի Բարձր Հայք աշխարհի Կարնո գավառում, Կարնո սարահարթում, Եփրատ գետի ձախ կողմում, Այծպտկունք լեռան հյուսիսարևմտյան լանջերին

• Մանազկերտու բերդ — Մանազկերտ գյուղաքաղաքը հին ժամանակներուն Մալազկիրթ / Մանազկերտ անունով էր ծանոթ, պատմական Հայաստանի ամենաանառիկ բերդերից մեկն էր՝ աշտարակների և պարիսպների պատճառով։ Ըստ առասպելի, գյուղաքաղաքի անունը կապում են Ուրարտուի թագավոր Մենուայի անվան հետ: Սակայն մեկ այլ առասպելի համաձայն, գյուղաքաղաքն կոչված է Հայկ նահապետի որդու՝ Մանավազի, հետ:
• Սասուն — գավառակ Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի վիլայեթի Գենջի գավառում։
• Բաղդադ — Իրաքի մայրաքաղաք: Գտնվում է Տիգրիս գետի ափին։ Հիմնադրվել է 8-րդ դարում որպես Աբբասյան խալիֆայության մայրաքաղաք: Միջին դարում Բաղդադը դարձել է իսլամության կենտրոնը և աշխարհի խոշորագույն քաղաք
• Սեղանասար — Ջեյնար (ի)-Աթեշ, լեռ Հայաստանի Կոտայքի մարզում, Գեղամա լեռնաշղթայի հյուսիս արևմտյան հատվածում:
• Անգղաձոր — Անգղ, Անկղ, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Վանի վիլայեթի Հայոց ձորի գավառում: Գյուղի միջով հոսում է նույնանուն գետակը։
• Մըսըր — Եգիպտոս՝ Ջումհուրիյատ Մըսր ալ-Արաբիյա կամ մասրի՝ գումհուրիյատ Մասր ալ-Արապիյա: Սահմանակից էր Սասունին և նրա սահմանների մեջ են Դիարբեքիրը և Հալեպը:
• Պղնձե քաղաք — վիպական տեղանուն
• Քաջանց երկիր— վիպական տեղանուն
• Կանաչ քաղաք — վիպական տեղանուն
• Իրան-Թուրան — նաև հայտնի որպես Պարսկաստան, պաշտոնապես Իրանի Իսլամական Հանրապետություն
• Ծովասար —  համարվում է Ծովասարի լեռնաբազուկի բարձր գագաթը: Ծովասարի լեռները գտնվում են Հայկական Տավրոս լեռնահամակարգում, Սասունի լեռներում, Սասունի Շատախ և Տալվորիկ շրջանների միջև: եռը Ծովասար է կոչվել իր գագաթամերձ հատվածում ունեցած լճակի պատճառով, հարուստ է մարգագետիններով և աղբյուրներով: Որոշ պատումների մեջ հիշատակվում է իբրև հերոսների զբոսավայր («սեհր անելու տեղ») կամ որսատեղի։
• Մարութա սար — գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհում՝ Սասուն գավառում: Եղել է սասունցիների սիրած և պաշտելի սարը։ Կոչվել է նաև Մարաթուկ։ «Սասունցի Դավիթ» էպոսում պատմվում է, որ վանքը կառուցել է տվել Մհերը և ինքն էլ դրել է վանքի անունը` Մարութա Բարձր Աստվածածին: Ընդունված է այն տեսակետը, թե Մարութա անվանումը գալիս է արամեերեն Մարութա բառից, որը նշանակում է` իմ աշխարհի տերը:
• Բաթմանա գետ — Փրե Բաթման գետն անցնում է Սասունի հարավային կողմով և թափվում է Տիգրիսի մեջ: Բաթմանա գետի և նրա կամրջի հետ կապվում են հնագույն ավանդություններ Գրիգոր Լուսավորչի հրաշքների, կործանված հեթանոսական մեհյաններից հալածված դևերի մասին։
• Վան — նախկին հայկական քաղաք, ներկայում քրդաբնակ քաղաք Թուրքիայի Հանրապետության Վանի մարզում՝ Վանա լճի արևելյան ափին։
• Բիթլիս— նահանգ է ներկայիս Թուրքիայի Հանրապետության արևելյան մասում, պատմական Արևմտյան Հայաստանում, Մեծ Հայքի Աղձնիք նահանգում։ Իբրև առանձին վարչական միավոր ձևավորվել է 16–րդ դարի սկզբում որպես հյուքյումեթություն (իշխանություն), որի մեջ մտնում էին Սասունը, Մուշը, Խիզանը, Խնուսը, Խլաթը, Արծկեն։
• Կարս — քաղաք Թուրքիայի Հանրապետության արևելյան մասում՝ պատմական Արևմտյան Հայաստանում, Կարսի մարզկենտրոնն է։ Կարսը սկզբում բերդ է եղել, և հայ պատմիչներն այն հենց այդպես էլ ներկայացնում են՝ «Բերդ Կարուց»։ 9 — 13-րդ դարերում բերդի շուրջն էլ ծավալվել է քաղաքը, իսկ այն վերածվել է միջնաբերդի։
• Ոստան — գավառ Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգում, «ոստան» բառը նշանակում է՝ «իշխանանիստ» կամ «թագավորանիստ», իր անունը, հավանաբար, ստացել է, որ գավառում են գտնվում Արտաշատ և Դվին քաղաքները, որոնք Արտաշեսյանների և Արշակունիների թագավորությունների ժամանակաշրջանում եղել են Հայաստանի մայրաքաղաքներ։
• Կապուտկող — լեռնագագաթ Հայկական լեռնաշխարհում, Հայկական Տավրոս լեռնահամակարգում, Վանա լճի հարավային կողմում։ Ըստ ավանդության՝ Մծբինի Հակոբ հայրապետը Ըձաքարի կատարից անիծել է Ռշտունիք իշխան Մանաճիհրին, որը ծովն էր նետել նրա անմեղ սարկավագներին։ Իբրև այդ անեծքից հետո Ռշտունիքում երեք տարի երաշտ է եղել:
• Կաղզվան —  քաղաք և շրջան ներկայիս Թուրքիայի Հանրապետության Կարսի մարզի կազմում։ Հայտնի է նաև Երասխաձորի բերդ անունով։ Ենթադրվում է, որ այն սկզբում հավանաբար կոչվել է Կաղզովան։
• Խլաթի երկիր — պատմական քաղաք Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի Բզնունիք գավառում։ Խլաթը Հայաստանի հնագույն բնակավայրերից է և դժվար է ասել, թե այն երբ է հիմնադրվել։ Սկզբում հիշատակվում է որպես ավան, իսկ հետագայում վերածվում է խոշոր քաղաքի, որ ուներ իր ամուր բերդը և համարվում էր Վանա լճի ամենամեծ նավահանգիստը։
• Մոսուլի թագավորություն — քաղաք Իրաքի հյուսիսում, Տիգրիս գետի աջ ափին: Մոսուլը հիմնադրվել է 6-րդ դար, ավերված Նինվեի մոտ։
• Դյուրջիստան — Վրաստան
• Թավրիզ — քաղաք է Իրանի հյուսիս-արևմուտքում, Աջիչայ գետի հովտում: Հիմնադրել են Սասանյանները 3-4 դդ.։ Ենթադրում են, որ անվանումն առաջացել է հին պարսկերեն թեբրիզ «տենդը վանող» բառից
• Խոյ — քաղաք ներկայիս Իրանի հյուսիս-արևմուտքում, Արևմտյան Ադրբեջան նահանգում, Կապուտան լճից դեպի հյուսիս, Կոտուր գետի միջին հոսանքի ձախ կողմում: Ենթադրվում է, որ Խոյը համապատասխանում է Պևտինգերյան քարտեզի հին Գոբդի ճանապարհային կայանին։ Միջին դարերում որոշ ժամանակ Խոյը Արծրունյաց իշխանների մի ճյուղի ոստանն էր, բարգավաճ քաղաք և ամուր բերդ։

• Վիրտուալ քարտեզում գտնել , նշել այդ վայրերը
• գտնել այժմ ինչպես են կոչվում այդ վայրերը

ԲԱՆԴՈԻՄԱՀՈԻ ԿԱՄ ԲԵՐԿՐԻ ԳԵՏ — գետ Վանի շրջանում

ԲԻԹԼԻՍ — քաղաքի անուն է Սասունի հարավ-արևելյան կողմը

ԲԱՂԴԱԴ — քաղաք Միջագետքում

ԲԱԹՄԱՆԱ ԿԱՄՈԻՐՋ, ԳԵՏ — կամուրջի և գետի անուն, Սասնա սահմանում

ԳՑՈԻՐՋԻՍՏԱՆ — Վրաստան

ԴԻԱՐԲԵՔԻՐ — քաղաք, նախկին Տիգրանակերտը կամ նախկին Տիգրանակերտի սահմաններում

ԴԵՂԴՒՍ ԿԱՄ ՏԵԽՏԻՍ — գյուղ Սասունում
ԴԱՇՏՈԻ-ՊԱԴՐԻԱԼ — գյուղ Սասունում
ԼԵՌՎԱ ՍԱՐ ԿԱՄ ԼԵՌԱ ՍԱՐ — սար Սասնա սահմաններում
ԽԼԱԹ, ԱԽԼԱԹ— միջնադարյան հայկական քաղաքի անուն, այժմ գյուղ

ԾՈՎԱՍԱՐ — սար Սասունում
ԾԾՄԱԿԱԿԻԹ — սար Սասունում
ԿԱԹՆԱՂԲՅՈԻՐ — առասպելական աղբյուր
ԿԱՆԱՉ ՔԱՂԱՔ — առասպելական քաղաքի անուն
ԿԱՊՈԻՏԿՈՂ — կապույտ բերդ
ԿԱՊՈՏԻՆ ԲԵՐԴ ԿԱՄ ԲԵՐԴ ԿԱՊՈՏԻՆ — բերդ Կաղզվանում(ներկայիս Կարսի շրջան)

ՀԱԼԵՊ — քաղաք Միջագետքից արևմուտք, Սիրիայում

ՀԻԼԻ — վանքի անուն Ռշտունիքում
ՃԱԺՎԱՆ— հին Ճոճվանը, տեղի անուն է
ՃԱՊԱՂՋՈԻՐ— տեղի անուն է, Տարոնի և Դիարբեքիրի մեջտեղը
ՄԱՆՋԿԵՐՏ, ՄԱՆԱԶԿԵՐՏ — միջնադարյան բերդ-քաղաք, այժմ գյուղ()

ՄԱՌՆԻԿ, ՄԱՌԸՆԿԱ ԴԱՇՏ — գյուղ Տարոնում

ՄԱՐՈԻԹ, ՄԱՐՈԻԹՈԻԿ, ՄԱՐՈԻԹԱ — սար Սասունում

ՄԱՏՂԱՎԱՆՔ — հին Հայաստանի վանքերից, մեկը
ՄԱՐԱԹԿԱՋՈԻՐ — Տիգրիսի վտակը
ՄԱՐՈԻԹԱ ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ — վանք Մարութա սարի վրա
ՄՈՒՐԱԴ ԳԵՏ — Արածանի գետը, այժմ Մարադ-չայ
ՄՈՒՇ — քաղաք Տարոնում

ՄՍԸՐ— Եգիպտոս
ՆԵՄՐՈԻԹ — սար Սասունի և Մոկսի մեջտեղը

ՆՈՐԱԳԵՂ — գյուղի անուն Մուշում և Վանի մոտերքը
ՋԶԻՐ — պատմական Աղբակից դեպի հարավ ընկնող գավառ
ՇԱՄ — Դամասկոս քաղաքը

ՋԶԻՐՈԻ-ՇԱՏ — Ջզիրու գետի անունը
ՊՂՆՁԵ ՔԱՂԱՔ — առասպելական քաղաք
ՍԱՍՈՒՆ — Տարոն-Տուրաբերանի լեռնային գավառներից մեկը
ՍԵՂԱՆՍԱՐ— սար Մուշի գավառում
ՍԵՎՍԱՐ — սար Սասունում
ՍՈԻՐԲ ԿԱՐԱՊԵՏ — Իննակնյան Գլակա վանքը
ՎԱՆ — քաղաքի անուն է

ՈՍՏԱՆԱ ԿԱՊԱՆ — Վանա ծովի հարավային ափին, պատմական Ռշտունյաց գավառի կենտրոնը, հայտնի Նարեկ գյուղի մոտ
ՏՈՍՊԱՆ ԲԼՈՒՐ — տես՝ Ագռավու քար

ՖԱՐԿԵՆ — Նփրկերտ քաղաքը, Դիարբեքիրի մոտերքը

2.«ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ» ԷՊՈՍԸ ԵՎ ԱԶԳԱՅԻՆ
ԻՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆԸ, “Սասունցի Դավիթ”

Էպոսը կարդալուց հետո փորձիր/տես վերևում նշված հոդվածը, կարող ես օգտվել այլ աղբյուրներից/ նկարագրել հայկական պատմական որ ժամանակաշրջանն է ընդգրկում, էպոսի կերպարները որ իրական պատմական կերպարների հետ են կապված:

«Սասնա ծռեր» կամ «Սասունցի Դավիթ», հայ ժողովրդի ազգային էպոսը կամ դյուցազնավեպը, որը ստեղծվել է ժողովրդական բանահյուսության հիման վրա։ Վիպասացների և բանահավաքների կողմից այն կոչվել է նաև «Սասնա փահլևաններ», «Սասնա տուն», «Ջոջանց տուն», «Սասունցի Դավիթ կամ Մհերի դուռ», «Դավիթ և Մհեր», «Դավթի պատմություն», «Դավթի հեքիաթ» և այլն։ Էպոսի գաղափարական ոգին հայ ժողովրդի հերոսական մաքառումն է թշնամիների դեմ՝ հանուն ժողովրդի ազատության և անկախության, հայրենիքի և պետականության պահպանման։ Հայոց դյուցազնավեպը գաղափարական առումով արտացոլում է նաև իրականությունից ունեցած դժգոհությունն ու կառուցվելիք արդար աշխարհի նկատմամբ ունեցած փափագը՝ բոլոր դեպքերում գովաբանելով օտարի լծի դեմ ելած ժողովրդի հերոսական պայքարը։

Էպոսը համահավաք տարբերակով կոչվում է «Սասնա ծռեր»։ «Ծուռ» բառն այս պարագայում ունի իմաստային մի քանի նշանակություններ՝ դիվահար, խենթավուն, խելահեղ քաջ և այլն։ Տվյալ հատկանիշներից յուրաքանչյուրն էպոսի հերոսների համար բնորոշ է այս կամ այն պարագայում։ «Սասնա ծռեր» էպոսը կառուցվածքային առումով կազմված է վիպական չորս մասերից կամ ճյուղերից, որոնցից յուրաքանչյուրը կոչվել է տվյալ ճյուղի գլխավոր հերոսի անունով՝ «Սանասար և Բաղդասար», «Մեծ Մհեր», «Սասունցի Դավիթ», «Փոքր Մհեր»։ Հերոսների այս չորս սերունդը միմյանց հետ կապված են ազգակցական կապերով։ «Սասնա ծռերի» ամենաբնորոշ գիծը հերոսական անպարտելի ոգին է՝ պայմանավորված նրա նախահիմքում ընկած առասպելական դյուցազունների սխրանքներով և հայ ժողովրդի՝ իր ոսոխների, հատկապես արաբական բռնակալության դեմ մղած դարավոր պայքարով։ Էպոսի ստեղծման հստակ թվականը մեզ հայտնի չէ, քանի որ վերջինս գալիս է ժամանակի խորքից և ունի պատմական խոր ակունքներ։ Էպոսի ասացողները էպոսը պատմել են հայկական տարբեր բարբառներով, մեծ մասամբ մոկաց, մշո, սասնա, ինչպես նաև արարատյան։

Հայկական մշակույթում «Սասնա ծռեր» ազգային էպոսն առանձնահատուկ տեղ է գրավում: Այն ծնունդ է առել Հայկական լեռնաշխարհի ամենագողտրիկ անկյուններից մեկում՝ Սասունում: Սասունը պատմական Մեծ Հայքի Աղձնիք նահանգի տասներորդ գավառն է, որը տարածվում է Հայկական Տավրոս լեռների վրա: Սասունը լեռնային երկրամաս է, որի տարածքում են գտնվում հայտնի Ծովասար և Մարաթուկ լեռնագագաթները: Սասունցիներն աչքի են ընկել միայն իրենց տեսակին հատուկ համառությամբ, հայրենիք ու հող պաշտելով և մի փոքր էլ «ծուռ» լինելով:

Սասունցի Դավիթ

Հայոց ազգային էպոսը փոխանցվել է բանասացների և վիպասացների միջոցով՝ տարբեր պատումների ձևով: Ինչպես, օրինակ՝ տարոնցի երեսփոխան Կրպոյից Գարեգին Սրվանձտյանը գրի է առել և այնուհետև 1874 թ-ին հրատարակել «Սասունցի Դավիթ կամ Մհերի դուռ» վերնագրով էպոսի պատումներից մեկը: Այնուհետև մոկացի Նախո Քեռի-ից 1889թ-ին Մանուկ Աբեղյանը գրի է առնում մեկ այլ տարբերակ և հրատարակում «Դավիթ և Մհեր» վերնագրով:

1939 թ-ին՝ վիպերգի ստեղծման 1000-ամյակի առթիվ, 60 պատումների հիման վրա կազմվել է միասնական, համահավաք բնագիր (հեղինակներ՝ Մանուկ Աբեղյան, Գևորգ Աբով, Արամ Ղանալանյան), որն ամբողջական և հստակ պատկերացում է տալիս էպոսի մասին:

Էպոսի բովանդակությունը

Էպոսում գործում են վիպական հերոսների չորս հիմնական սերունդ, որոնք միմյանց հետ կապված են ազգակցական կապերով: «Սասնա ծռերը» բաղկացած է վիպական 4 մասից կամ ճյուղից, որոնցից յուրաքանչյուրը կոչվում է հերոսների մեկ սերնդի անունով՝ «Սանասար և Բաղդասար», «Մեծ Մհեր», «Սասունցի Դավիթ» և «Փոքր Մհեր»:

Էպոսի առաջին հերոսները Սանասարն ու Բաղդասարն էին, նրանք հայոց Գագիկ թագավորի աղջկա՝ Ծովինարի զավակներն էին: Ծովինարը հայրենի հողը լքելուց առաջ մեկ լիքը բուռ և մեկ կիսատ բուռ ջուր էր խմել Կաթնաղբյուրից: Լիքը բռից ծնվում է խոշորակազմ և ուժեղ Սանասարը, իսկ կիսատ բռից՝ փոքրակազմ Բաղդասարը: Այնուհետև մեծանալով և հզորանալով եղբայրները կռվում են խալիֆայի զորքի դեմ, հաղթում նրան և փախչելով Բաղդատի խալիֆի իշխանությունից՝ գալիս են հայրենի Սասունում բերդ կառուցում, հզորացնում և շենացնում այն:

Սանասարին հաջորդում է իր որդիներից ամենաքաջը՝ Մհերը: Մեծ Մհերին նաև ասում էին Առյուծաձև Մհեր, քանի որ գոտեմարտել էր հսկա առյուծի հետ, որը փակել էր հացի ճանապարհը, և մեջտեղից երկու կես արել: Վիպասացները նկարագրում էին, որ ինչպես նժույգին հեծած Սանասարը «մեկ սար էր սարի վրա», այնպես էլ նրա որդի Մհերը «խոջա ամրոց էր նստած ձիու վրա»: Մհերը նաև մենամարտում հաղթում է Մըսրա Մելիքին և Սասունն ազատում հարկերից:

Հայոց ազգային էպոսը

Տարիներ հետո, երբ Մելիքը մեռնում է, նրա կինը՝ Իսմիլ Խաթունը Մհերին խնդրում է, որ գա և տիրություն անի իր երկրին: Սակայն Իսմիլ Խաթունը խորամանկությամբ և արբեցնելով կարողանում է 7 տարի Մհերին պահել Մըսըրում և մի արու զավակ ունենալ նրանից, որին իր ամուսնու անունով անվանում է Մելիք: Հասկանալով իր սխալը՝ Մհերը նորից վերադառնում է Սասուն և նորից շենացնում այն: Որոշ ժամանակ անց ծնվում է Դավիթը, որին տուն բերելուն պես, Մհերն ու կինը մահանում են:

Սասնա ծռերի առաքինությունները կատարելության են հասցված Դավթի կերպարում, որին ժողովուրդը դարձրել է իր էպոսի առանցքային կերպարը: Էպոսում հենց Դավիթի կերպարի միջոցով են արտահայտվել հայ ժողովրդի վեհ գաղափարները, խոր հույզերն ու բոլոր նվիրական իղձերը: Հենց Դավիթն էր, ով կռվելով կրտսեր Մըսրա Մելիքի հսկայական զորքի դեմ, սրի մեկ հարվածով սպանում է նրան և Սասունն ազատում է հարկերից և արաբների իշխանությունից: Դավիթն ունենում է մեկ որդի՝ Փոքր Մհերը, որին մահից առաջ անիծում է, քանի որ մենամարտի էր բռնվել իր հետ՝ չիմանալով որ իր հայրն է:

Հայոց ազգային էպոսը

Դավիթը Մհերին անիծում է, որ անմահ լինի և անժառանգ: Փոխարինելով հորը՝ Փոքր Մհերը քաջաբար պատերազմում է Դավիթի թշնամիների հետ և լուծում հոր վրեժը: Եվ իհարկե, կատարվում է հոր տված անեծքը և «Սասնա ծռեր»-ի վերջին հերոսն, այդպես էլ անժառանգ ծերանալով, փակվում է Ագռավաքարում և պատգամում.

Քանի աշխարք չար է,

Հողն էլ ղալբցեր (ծուլացել) է,

Մեջ աշխարքին ես չեմ մնա:

Որ աշխարք ավերվի, մեկ էլ շինվի,

Եբոր ցորեն էղավ քանց մասուր մի,

Ու գարին էղավ քանց ընկուզ մի,

Էն ժամանակ հրամանք կա, 

որ էլնենք էդտեղեն:

Եվ այսպես էլ Փոքր Մհերը, անժառանգ մնալով, ավարտում է հայկական հերոսավեպը:

Էպոսում գլխավոր հերոսների կողքին տեսնում ենք ժողովրդի իմաստությունը մարմնավորող Քեռի Թորոսին, Ձենով Օհանին, արտատեր պառավին, արաբ ծերունուն և այլ տարեց մարդկանց, որոնք իրենց խրատներով օգնում են Սասնա քաջերին:

Էպոսի առանձնահատկությունները

Բոլոր ազգային էպոսներն իրենց առջև դնում են պետականության խնդիրը, և եթե այն չունի պետականության խնդիր, ապա այն էպոս համարվել չի կարող: Հայկական ազգային էպոսում պետության և պետականության խորհրդանիշը համարվում է բերդը: Բերդի և հզոր պարիսպների կառուցումով էլ հենց էպոսի առաջին գլխավոր հերոսները՝ Սանասարն ու Բաղդասարը սկիզբ են դնում Սասնա տոհմին և Սասնա տանը:

Էպոսում նկարագրվող պատմական իրադարձությունները տեղի են ունենում արաբական տիրապետության ժամանակ, և նկարագրվում է սասունցիների պայքարն արաբ նվաճողների դեմ: Որոշ պատմական իրադարձություններ ու հերոսների անուններ համընկնում են: Սակայն պետք է նշել, որ հայկական էպոսի արմատները հասնում են հազարամյակների խորքը, երբ մարդն ուներ ամենապարզունակ ապրելակերպը: Այն իր մեջ խտացնում է պատմության տարբեր ժամանակահատվածներ ու մշակութային շերտեր:

Հայկական էպոսում հիշատակվում են թագավորը, իշխանը, հոգևորականը և ռամիկ ժողովուրդը: Սակայն նրանք բոլորն իրենց նիստ ու կացով, բարքերով և կրթությամբ գրեթե չէին տարբերվում: Թագավորը և ժողովուրդը մտերմիկ հարաբերությունների մեջ էին միմյանց հետ: Սասունցիները սիրում էին իրենց տերերին: Նրանց միջև միակ էական տարբերությունն այն էր, որ մեկը հրամայողն էր, իսկ մյուսը՝ լսողը:

Հայոց ազգային էպոսը

Հայոց էպոսի հերոսները ոչ միայն պայքարում էին օտար նվաճողների դեմ, այլև օգնում գյուղացուն առօրյա աշխատանքներում: Նրանք գերմարդկային ուժով օժտված հսկաներ էին, որոնք մեծանում էին ոչ թե օր օրի, այլ ժամ առ ժամ: Եվ չնայած իրենց ֆիզիկական ուժի նրանք նաև աչքի էին ընկնում բարությամբ, միամտությամբ և պարզությամբ: Հենց այս պատճառով էլ էպոսի հերոսներին տրվել է «ծուռ» մականունը: Այսինքն էպոսի հերոսները վերացական կերպարներ չեն եղել, այլ իրական մարդիկ՝ իրենց թերություններով և առավելություններով:

«Սասնա ծռեր» էպոսը մեզ հաղորդում է հսկայական տեղեկություններ հայ ժողովրդի ապրելակերպի, ընտանիքի, ներընտանեկան և հասարակության մեջ փոխհարաբերությունների, կրոնական ընկալումների, ծիսական արարողակարգերի և հավատալիքների մասին:

Էպոսն ու հեթանոսությունը

Էպոսում երևում են կրակի պաշտամունքի հետքեր, որոնք բնորոշ են հեթանոսական շրջանին: Հանդիպում են նաև հնագույն ժամանակներից մնացած հավատալիքներ՝ ջրի, լույսի, հողի, երկնային լուսատուների և նախնիների պաշտամունք: Մեծ և Փոքր Մհերները կապվում են Միհր աստծո հետ: Առասպելում դա վառ արտահայտվում է Փոքր Մհերի կերպարի մեջ, ով համարվում էր էպոս մտած Միհր արեգակը:

Լուսնային և արեգակնային հատկանիշներով և գուշակության ու կախարդության շնորհներով էին օժտված նաև էպոսի կանայք՝ Դեղձուն Ծամը, Խանդութը և Գոհարը:

Սասունցի Դավիթ

Սանասարը և Բաղդասարը կապվում են հայ առասպելաբանության մեջ ամպրոպային հերոսների հետ, որոնք, կռվելով ջրի ակունքը փակող հրեշի հետ, սպանում են նրան, և ազատում արեգակի աղջկան՝ այս դեպքում Դեղձուն Ծամին:

Էպոսում հիշատակվում է նաև ժողովրդի կողմից սիրված տոներից մեկը՝ Համբարձումը: Չնայած որ այն այժմ քրիստոնեական է, սակայն ունի հեթանոսական ծագում: Հնում այն համարվել է ջրի և ծաղկի տոն: Մարդիկ հավատում էին, որ գիշերվա ընթացքում ջրերը մեկ րոպե կանգ են առնում և հենց այդ գիշեր էլ ջրերն ունենում են բուժիչ հատկություն: Տոնի ժամանակ բախտախաղ էին խաղում և գուշակություններ անում:

Սասունցի Դավթի արձանը

Հայ ժողովուրդն այնքան է սիրել իր էպոսի հերոսներին, և հատկապես Սասունցի Դավթին, որ նրա անունով է կոչվում Երևանի մետրոյի կայարաններից մեկը: Կայարանի դիմաց կանգնեցված է նաև Սասունցի Դավթի արձանը, որի հեղինակն է հայտնի հայ քանդակագործ Երվանդ Քոչարը: Ներկային արձանը տեղադրվել է 1959 թվականի դեկտեմբերի 3-ին, սակայն սա արձանի երկրորդ տարբերակն էր: Արձանի առաջին՝ գիպսե, տարբերակը ստեղծվել էր 1939 թ-ին՝ էպոսի ստեղծման 100-ամյակի կապակցությամբ: Սակայն արձանի տեղադրումից հետո Քոչարը ձերբակալվեց, քանի որ իր պատրաստած արձանի հեծյալ հերոսի «մերկացրած» սուրը նայում էր դեպի Թուրքիան: Բանտարկությունից 2 տարի անց Քոչարը ազատ է արձակվում: Եվ արդեն 1959թ-ին տեղադրվում է Սասունցի Դավթի արձանի այժմյան տարբերակը:

Սասունցի Դավիթ

Սակայն այս արձանը սովորական արձան չէ, այն իր մեջ մի քանի հետաքիրքական գաղտնիքներ է թաքցնում: Առաջինը ձիու պոչն է: Հնում սովորություն կար, որ պատերազմից առաջ ձիու պոչին պարան էին կապում, որպեսզի չխանգարեր, սակայն այս արձան վրա Քոչարը ոչ թե պարան, այլ քյամար (մուսուլմանական գոտի) է կապել: Եթե ուշադիր նայեք, կարող եք տեսնել, որ պոչը հստակ բաժանված է երկու մասի, որոնք էլ նման են կրկին լայն մուսուլմանական շալվար հագած զույգ ոտքերի: Եվ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, կարծես թշնամին մարմնի կեսով մտած լինի ձիու հետույքը:

Մեկ այլ հետաքրքիր փաստ կապված է Դավթի թրի հետ: Դավիթը իր սուրը պահում է հորիզոնական, այլ ոչ թե ուղղահայաց: Քանի որ նա մենակ էր պատրաստվում կռվել թշնամու զորքի դեմ, հետևաբար չէր կարող նրանց մեկ մեկ սպանել, այլ պետք է արտի նման հնձեր նրանց:

3.Բացահայտել, փնտրել, գտնել, պատմել որևիցե  պատմական կերպարի և նրա հավատարիմ ձու մասին:

4.Ներկայացրու տեսաֆիլմի տեսքով,, պատում բլոգում, կարող են լինել քո ստեղծած անիմացիաները: