Հայաստանում հանդիպող թռչունները
Նախագծի ընթացքը
- Սովորողները ծանոթանում են թռչունների տեսակներին
- առանձնացնում տարածված և հազվադեպ հանդիպող տեսակները
- նշել որոնք են գրանցված կարմիր գրոքում
- ընտրում մեկ -երկու տեսակ, ներկայացնում մանրամասն բնութագիր՝ հիմնավորելով իր ընտրությունը
- Մասնակցել Սիրանուշ Թումանյանի նախագիծին, թռչունները ուսումնասիրելուց հետո , դիտարկել նախագծում ընդգրկված տեսակներին:
Թռչունները (լատ.՝ Aves) տաքարյուն կենդանիներ են։ Մարմնի ջերմաստիճանը բավականին բարձր է և կայուն։ Կարող է հասնել +40- +46 °С: Ձմռանը թռչունների ջերմաստիճանն օդի ջերմաստիճանին կարող է գերազանցել 60-70°С-ով և կախված չէ միջավայրի ջերմաստիճանից։
Թռչունների առջևի վերջույթները ձևափոխվել են թևերի, սիրտը քառախորշ է, ունեն լավ զարգացած թոքեր, մարմինը ծածկված է փետուրներով, մաշկը զուրկ է գեղձերից, բազմանում են ցամաքում։ Սողունների համեմատությամբ ունեն լավ զարգացած նյարդային համակարգ։
Թռչունները հարմարվել են տարբեր էկոլոգիական պայմաններին։ Հայտնի է թռչունների ավելի քան 9 հազար տեսակ, որոնք միավորվում են 3 հիմնական խմբերում՝ ողնուցավորներ (թռչողններ), անողնուցավորներ (վազողներ), լողացողներ կամ պինգվիններ։
| ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված ողնաշարավոր կենդանիներիտեսակների քանակը՝ ըստ կարգաբանական խմբերի ևհազվագյուտության կարգավիճակի[3] | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Կարգաբանական խումբ | Տեսակներիընդհանուրքանակը | Տեսակների քանակը | Տեսակների քանակըՄիջազգային Կարմիրգրքում | ||||
| անհետացած | անհետացող | հազվագյուտ | կրճատվող | անորոշ | |||
| Ձկներ | 2 | 2 | 1 | 2 | |||
| Երկկենցաղներ | 1 | 1 | |||||
| Սողուններ | 11 | 6 | 4 | 1 | 7 | ||
| Թռչուններ | 67 | 20 | 34 | 13 | 3 | ||
| Կաթնասուններ | 18 | 2 | 3 | 6 | 6 | 3 | 1 |
Քարարծիվ
(լատ.՝ Aquila rapax), ճուռակների ընտանիքի գիշատիչ թռչուն: Նախկինում համարվում էր տափաստանային արծվի ենթատեսակ, ներկայումս առանձնացվել է որպես ինքնուրույն տեսակ[1]:
Մարմնի երկարությունը 60-72 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 159-183 սմ: Արուների քաշը 1,6-2 կգ է, էգերինը՝ 1,6-2,5 կգ:
Տարածված է տափաստաններում, սավաննաներում, ցածր խոտածածկով վայրերում, ուր տեսանելիությունը սահմանափակված չէ բնական արգելքներով: Հանդիպում է Ասիայում և Աֆրիկայում:
Սնվում է կաթնասուններով, թռչուններով, երկկենցաղներով, սողուններով, միջատներով, ձկներով և լեշով: Որսի առավելագույն քաշը սահմանափակվում է 2 կգ-ով: Որսի մեծ մասը ձեռք է բերվում գետնի մակերևույթին, երբեմն որսում է նաև օդում, թռիչքի ընթացքում: Ձկներ որսում է մասամբ ջրի մեջ ընկղմվելով: Հաճախ զավթում է այլ թռչունների որսը[1]:
Քարարծիվը խոշոր, հզոր գիշատիչ է, ունի կեռ, երկար ու սուր մագիլներ:
Բնադրում է անմատչելի ժայռերում:
ՀՀ կարմիր գրքում գրանցված թռչուններ
Ժայռային մեծ սիտեղ
Լայնակտուց բադ
Լորաճուռակ
Ագռավները ամենախելացի կենդանիներից են
Այս կենդանիները իրենց խելքով կարող են մրցել շիմպանզեների և դելֆինների հետ: Մի տրամաբանական թեստի ժամանակ ագռավը պետք է ստանար օդում կախված կերը` թելից քաշելով այն իր մագիլի օգնությամբ: Նա պետք է այս գործողությունը կրկներ այնքան, մինչև որ ստանար կերը: Շատ ագռավներ առաջին իսկ փորձից կարողացան վերցնել կերը: Դրա համար նրանցից պահանջվեց ընդամենը 30 վայրկյան: Վայրի բնության մեջ ագռավները ժայռեր են հրել մարդկանց վրա, որպեսզի հեռացնեն նրանց իրենց բներից: Ագռավները նաև կուղբի դիակի մոտ մեռած են ձևացել, որպեսզի մյուս ագռավները չուտեն այն: Գերության մեջ որոշ ագռավներ կարող են ավելի լավ խոսել սովորել, քան որոշ թութակներ: Նրանք կրկնօրինակում են նաև ավտոմեքենաների ձայնը, կենդանիների և թռչունների կռինչը: Հայտնի է, որ ագռավները կրկնօրինակում են աղվեսների և գայլերի ձայները, նրանց դեպի այլ կենդանիների դիակներ կանչելու համար: Նրանք երբեմն չեն կարողանում պատառոտել կենդանու դիակը` նրա միսն ուտելու համար: Ուստի, երբ աղվեսը կամ գայլը վրա են հասնում դիակի վրա և պատառ-պատառ անում այն, նրանց հեռանալուց հետո ագռավն իջնում է կենդանու լեշի վրա և սկսում ուտել կենդանու դիակի մնացորդները:
Արսենյան Գուրգեն 